Türkiye’nin danışmanlığı bölge halkına güven veriyor.
Cerablus, Azzez, Elbab, Afrin, Cinderes, Raco ve Bülbül gibi 7 nahiyeden oluşan Zeytin Dalı Bölgesinin kalbi Afrin’de; Hatay valiliği tarafından yaptırılan, 5 yıldızlı bir hoteli aratmayan misafirhanede bir gece geçirdik.
Afrin’de kaldığımız gece tel Rıfat bölgesinden atılan 8 adet füze sonucu 2 askerimizi şehit verdik. (Rabbim ailelerine sabırlar versin.) O sırada çok yüksek sesli bir patlama ve camların sarsılması sonrası bütün güvenlik güçleri ve bizler güvenli alan olan sığınaklara indik. Güvenlik güçlerinin süreci yönetmelerine yakından şahit olduk. Nasıl bölge taraması yaptıklarını, sivillerin yaşadığı bölgede “kayıp yok bilgisi gelene kadar canla başla nasıl çalıştıklarını” gözlemleyince duygulanmamak elde değildi.
Gönüllü olarak 65 yaşına rağmen yirmilik gençlere taş çıkartan Özel Harekât Müdürümüz Mehmet müdürümle tanışınca gurur duydum. Bütün bu sürecin içindeki gözlem sonucu Afrin halkının Türk askerine neden bu kadar güven duyduklarını ve sevdiklerini bir kez daha anladım.
Bütün program boyunca ve sığınakta tedirgin olmamamız için büyük gayret gösteren Danışman Türk Emniyet Güçlerimize, bu analiz için özel olarak ilgilenen başta Hatay Valimiz Sayın Rahmi Doğan olmak üzere Hatay Valiliği Yetkililerine, program boyunca hiç yorulmadan bütün samimiyetiyle eşlik eden Hassa Kaymakamı Sayın Ahmet Korkmaz’a çok teşekkür ederim.
Verimli bir analiz oluşması için Hatay Valiliğinin planlamasıyla; Sağlık Müdürü Dr. Ahmed Hachasen, Eğitim Müdürü Muhammed Elhasen, Sosyal Yardımlar Müdürü Nazlı Şeyh Hasan, Ticaret Odası Müdürü Civan Sımo, Meclis Başkan Yardımcısı Muhammed Şeyh Raşid ile meclis binasında bir araya geldik. Ardından kurum, esnaf ve kamp ziyaretleri gerçekleştirerek yerinde gözlem yapma şansı elde ettik.
Meclis Başkanı tarafından organize edilen akşam yemeğinde Meclis Başkan Yardımcısı Muhammed Elhasen ve eşleri Sayın Sabiha Batal, Sosyal Yardımlar Müdürü Nazlı Hac Hasen, Bayan Şurtiyelerimiz, Türk Milli Güvenlik Güçlerimizle keyifli bir akşam yemeği ile savaş bölgesinin dışında bir gece geçirdik. Sonraki gün kamp ziyaretleri ve akrabalarının bir kısmının Batman, Beşiri de olduğu Ezidilerin yaşadığı köyü ziyaret ederek Afrin programımızı sonlandırdık.
Bütün bu çalışmalar boyunca yakından ilgilenen Türk Milli Güvenlik güçlerimize, Şurta ekibine ve program süresince eşlik eden tercümanımıza müteşekkirim.
“Zeytin Dalı Harekatının sona ermesi, bölgenin teröristlerden kurtarılması ve askeri operasyonların sona ermesinin ardından hizmet kurumlarını oluşturup iyileştirmek için sivil idare oluşturulmalıydı. Bu açıdan mahalli meclisler kuruldu.
Afrin ve Afrin ilçelerine ait meclisler. Afrin meclisi ve ilçelerdeki meclisler bölgede farklı ihtisas ve deneyime sahip üyelerinden oluşturuldu. Bu ihtisaslar doktor, mühendis, öğretmen ve tüm uzmanlıkları içinde barındırıyor. Bölgenin özgürleştirilmesi sonrası 3 yıllık dönemde büyük altyapı projeleri yürütülmeye başlandı ve devam ediyor hala.
Bu projelerin başında elektrik, kanalizasyon, içme suyu ve yolların asfaltlanması geliyor. Aynı zamanda eğitim süreci tüm aşamaları ile desteklenmekte. Mevcut imkanlar dahilinde, tüm tarımsal, endüstriyel ve ticari alanlarda daha fazla hizmet sunmak için uygun bir ortam oluşturma çabası devam ediyor. Bu çabalar iş imkanları oluşturmak ve vatandaşların yaşam koşullarını iyileştirmek adına yapılıyor.
Meydanki Barajında pompa istasyonunu ve Sharan bölgesindeki fitreleme istasyonunu yöneterek şehrin su kaynaklarını yönetme konusunda çalışmalar sürüyor. Yaşamı devam ettirmek ve sudan en iyi şekilde yararlanmak için tarım arazilerinin içme suyu şebekeleri ve sulama şebekelerinin kalıcı döngüsünü sağlamak ve denetlemek için günlük 15 bin metreküp pompalanıp süzülüyor. Afrin ve Azzez’de yarım milyondan fazla insan bu sudan yararlanıyor. 30.000 dönümden fazla tarım arazisi bu su ile sulanmaktadır.” diyen Meclis Başkan Yardımcımız ve yerinde birçok gözlem sonucu ile aldığım görüş sonrası oluşturduğum Afrin dosyamızı ilgiyle okuyacağınızı umuyorum.
Hatay valiliğinin danışmanlık hizmetiyle yerel kişilerin dört elle sarılarak çalıştıkları bir Afrin gördüğümü söylemeliyim.
Bu dosyanın oluşması için bana her konuda destek olan Afrin İHH ekibinden Milad Culha ve her kareyi fotoğraflarla belgeleyen fotoğrafçı arkadaşım Ali Şeyh’e özel olarak teşekkürü bir borç bilirim.
AFRİN
Halep kırsalının en güzel ve en muhteşem bölgelerinden, tarihin köklerini kucaklayan Suriye’nin en köklü şehirlerinden, Suriye’nin kuzeybatısındaki Türkiye sınırındaki stratejik konumu, bereketin ve barışın toprağı, binlerce yıldır yeşil altının evi Afrin…. Sahip olduğu yaylaları, nehirleri, düzlükleri, dağları ve vadileriyle görsel bir şölen sunar adeta… Arazisinde yüzlerce yıl öncesine ait birçok tarihi anıt bulundurur. Aynı zamanda Afrin bölgenin önemli tarım, ticaret ve sanayi bölgesi olarak sayılır. Şehrin can damarlarından biri zeytin ve türevleridir. Bölgeyi daha da güzel kılan aslında insanının; sadeliği, nezaketi, yaşama sevinci, eğlenceli halleri, umutları, güvenlik ve barış içerisinde yaşama arzusudur.
Afrin, Suriye'nin kuzey batısında, Halep iline bağlı bir ilçe.
Eski Çağlarda Ahameniş İmparatorluğu, Seleukos İmparatorluğu gibi antik devletlerin yönetiminde kalan bu bölge, Üçüncü Mithridatis Savaşının ardından Roma Cumhuriyeti'ne bağlandı ve Suriye eyaletinin bir parçası oldu. Roma'nın ikiye bölünmesinin ardından Bizans İmparatorluğu'na bağlanmış ve 637 yılında Müslümanların Levant'ı fethine kadar Bizans'a bağlı kalmıştır. Tarih boyunca Emevîler, Antakya Prensliği, Memlûk Sultanlığı gibi devletlerin hakimiyetinde kalmış, Mercidabık Muharebesi'nden sonra Osmanlı İmparatorluğu'nun Halep Vilayetinin bir parçası olmuştur.
Modern döneme baktığımızda ise;
Afrin'in günümüzdeki yerleşimi, ilk olarak 19. yüzyılda bir pazar yeri olarak kurulmasıyla başladı. 1929 yılında kasabada daimî olarak ikâmet edenlerin sayısı 800'dü, 1968'e gelindiğinde Afrin nüfusu 7 bine yükseldi.
Suriye-Türkiye sınırının 1923'te kesin olarak belirlenmesiyle birlikte Afrin, Fransa Suriye Mandası yönetimi altında, Suriye'nin Halep ilinin ilçesi hâline getirildi.
Nüfus
2004 tarihli nüfus sayımına göre Afrin kent nüfusu 64 bin 758 kişi; kırsal nüfusla beraber ilçe genelinde toplamda 172 bin 95 kişi yaşamaktaydı. Erkekler arası okuma-yazma oranı %73, kadınlar arası okuma-yazma oranı ise %61'dir. Erkekler arası işsizlik %6,5, kadınlar arasında ise %11,6'dır. Geçmişte Afrin ve çevresinde 200 bine yakın bir nüfus bulunuyordu fakat Suriye İç Savaşı nedeniyle yaşanan göçler ile bu sayı 500.000'e ulaştı. Zeytin Dalı Harekâtından önce Afrin nüfusunun büyük bir kısmı Kürt iken harekâttan sonra gerek göçlerden gerek yönetimin uyguladığı politikalardan dolayı Kürt nüfusunda büyük düşüş yaşanmıştır. Günümüzde nüfusun yarısını Araplar, yarıya yakınını Kürtler ve kalanını ise Türkmenler oluşturmaktadır.
Ekonomi
Zeytin ağacı Afrin'in sembolüdür ve zeytin için önemli bir üretim merkezidir. Zeytinyağı, Tekstil, Halep Sabunu ve Bakla kentin ticari kaynaklarından sadece bazılarıdır.
Afrin’de yaşanılan olayları incelediğimizde;
21 Mart 1986'da üç kişinin Suriye polisi tarafından öldürüldüğü bir olayın ardından, Afrin'de isyan çıktı. 1999'da PKK lideri Abdullah Öcalan'ın tutuklanması, Kürt protestocular ile polis arasında yeni çatışmaları tetikledi.
2011 baharında başlayan Suriye İç Savaşı ilk başlarda Afrin'e sıçramadı, ancak 2012 yazında Suriye hükûmeti, memurlarını ve askerlerini ilçe genelinden çekti ve ardından yönetim PYD'nin eline geçti. Esad rejimi tarafından PYD’ye sunuldu da diyebiliriz.
Ağustos 2013'te Minniğ Askeri Hava Üssü Kuşatması'nın rejim güçleri aleyhine sonuçlanmasının ardından, isyancıların takibinden kurtulmak isteyen Suriyeli askerler, YPG kontrolündeki Afrin'e sığındı ve beraberlerinde getirdikleri birkaç tank ile çok sayıda ağır silaha ve zırhlı araçlara YPG el koydu.
Zeytin Dalı Harekâtı
Kobani Kuşatması IŞİD aleyhine, YPG lehine sonuçlanınca, Ocak 2014'te PYD tek taraflı olarak Rojava Anayasası'nı ilan etti ve Suriye Kürtleri'nin yoğun olarak yaşadığı 3 bölgede; Afrin, Kobane ve Haseke bölgelerinde de facto olarak özerklik ilan etti. Böylelikle Afrin kenti, Afrin Kantonu'nun idari merkezi haline geldi.
PYD zamanla bu 3 kanton arasındaki bölgeleri ele geçirmek ve kantonlar arası coğrafi bütünlük sağlamak için hakarete geçti. Şubat 2016'da Afrin'den harekete geçen YPG güçleri, Minniğ Askeri Hava Üssü'nü ele geçirdi ve Azez kasabasına yöneldi. Karşı yönden ise, Haziran 2016'da Menbic Taarruzu başlatıldı. Bu politika, Türkiye tarafından “Terör koridoru” veya basın tarafından “Kürt Koridoru”’ şeklinde tanımlandı. Türkiye, Ağustos 2016'da ÖSO öncülüğünde Fırat Kalkanı Harekâtı'nı başlatarak Cerablus ve El-Bab bölgelerinin YPG tarafından ele geçirilmesini önledi.
Fırat Kalkanı Harekâtı 29 Mart 2017'de sona erdi. Ancak birkaç gün sonra Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan, “Fırat Kalkanı”nın devamının yeni isimlerle sürdürüleceğini duyurdu. Bu duyurunun üzerinden 9 ay geçmişti ki, 20 Ocak 2018'de Afrin'deki PYD ve YPG yönetimine son vermek amacıyla “Zeytin Dalı Harekâtı” adıyla askerî bir harekât başlatıldı. 18 Mart 2018'de Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) tarafından ilçe merkezi kontrol altına alındı.
Suriye İç Savaşı sırasında, 2012 yazında Suriye hükûmeti bölgeden çekildi ve yönetim PYD'nin eline geçti. Ocak 2014'te PYD tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Rojava Anayasası'na göre Facto statüdeki üç kantondan biri hâline gelirken Afrin Kantonu'nun idari merkezi oldu.
20 Ocak 2018 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri, Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu'nun desteği ile ilçedeki PYD ve YPG'ye karşı “Zeytin Dalı Harekâtı” adlı askeri bir operasyon başlattı. Harekâtın 58. gününe denk gelen 18 Mart 2018'de Afrin başarılı ve az hasarlı bir şekilde ele geçirildi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 20 Ocak 2018'de operasyonun başladığını duyurdu ve Fırat Kalkanı Harekatı'nda şehit düşen 72 Türk askeri anısına havalanan 72 savaş uçağı, aynı gün saat 17.00'de belirlenen terör hedeflerini bombalamaya başladı.
TSK ve SMO askerlerinin katıldığı Zeytin Dalı Harekâtı zorlu arazi ve kış şartlarında yıllardır Afrin'e bomba tuzaklayan 8 ila 10 bin teröriste karşı kararlılıkla yürütüldü. Sivillerin zarar görmemesi için TSK ve SMO her türlü dikkat ve hassasiyeti gösterirken, terör örgütü işgal ettiği bölgelerde sivilleri kalkan yaparak harekâtı engellemeye çalıştı.
Operasyon sürecinde Hatay ve Kilis bölgelerinde terör örgütü YPG/PKK'nın doğrudan cami, okul, hastane, medrese, lokanta ve konut gibi tamamen sivillerin yaşadığı yerlere yaptığı roketli saldırılarda toplam 7 sivil hayatını kaybetti, 124 sivil yaralandı.
Zeytin Dalı Harekatı'nın önem arzeden ayakları;
Harekatın en önemli ayaklarından biri, Şeran beldesindeki Burseya Dağı'nın 28 Ocak'ta ele geçirilmesi oldu.
Operasyonda, 1 Şubat 2018'de Bülbül belde merkezi, 3 Mart 2018'de Racu belde merkezi, 4 Mart'ta Şeyh Hadid belde merkezi, 6 Mart 2018'de Şeran beldesi ve 8 Mart 2018'de ise Cinderes belde merkezi, TSK ve SMO askerlerince YPG/PKK'lı teröristlerden temizlendi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Çanakkale'de 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Zaferi'nin 103. yılı törenlerinde yaptığı konuşmada, "Bir müjdeyi sizlerle paylaşmak istiyorum. Afrin şehir merkezi, Türk Silahlı Kuvvetlerimizin desteğindeki Özgür Suriye Ordusu mensupları tarafından bu sabah 08.30 itibarıyla tamamen kontrol altına alınmıştır" diyerek, ilçe merkezinin alındığını duyurdu.
İlçe merkezinin kontrol altına alınmasıyla TSK ve SMO, ilçedeki son belde olan Mabatlı merkezinin de aynı gün teröristlerden kurtarıldığını açıkladı.
Türkiye'nin, Afrin'i terörden arındırdığı Zeytin Dalı Harekatı'nın üzerinden 3 yıl geçti. 24 Mart 2018'de sona eren harekatın ardından sosyal hayat normale döndü, bölge halkı huzur ve güven içinde yaşamaya başladı. Hatta güvenli bölge olarak görüldüğü için İdlib kırsalından çok fazla sayıda göç aldı.
İlçe nüfusu 500 bini buldu
Afrin ilçe merkezinin terörden temizlenmesiyle operasyon tamamlanarak 6 belde merkezi, 282 köy, 6 köy altı yerleşim, stratejik 23 dağ ve tepe, 1 baraj, 50 stratejik nokta TSK ve SMO'nun kontrolüne girdi.
Türk yardım kuruluşları, kurtarılan yerleşim alanlarına insani yardım kolileri ulaştırdı.
TSK ve SMO askerlerinin verdiği güvence sayesinde siviller, 20 Mart 2018'den itibaren evlerine dönmeye başladılar. Aradan geçen sürede ilçede yaşayan sivillerin sayısı 500 bine ulaştı.
Altyapı ve asfaltlama çalışmalarının da yapıldığı bölgede, sokaklar düzenli olarak temizleniyor.
Hendekler, üsler imha edildi
TSK ve SMO'nun önceliği Afrin'de güvenliğin güçlendirilmesi, sivillerin evlerine dönmelerinin kolaylaştırılması ve hayatın normale döndürülmesi oldu.
Arama ve tarama faaliyetlerinde, YPG/PKK'ya ait üsler, hendekler, tuzakladığı mayın ve patlayıcılar tespit edilerek imha edildi.
Afrin merkezinin kontrolü sağlandıktan sonra ilçede 7 yerel meclis kurularak, bölge halkına hizmet verilmeye başlandı.
Bölgede hayatın normale dönmesi için Türkiye'nin desteklediği yerel meclisler yoluyla tarım, sanayi, ticaret, kültür, spor, sağlık, eğitim gibi alanlarda bölge halkına danışmanlıklarla yardımcı olundu ve devam ediyor.
Ancak ilçenin güneydoğusundaki Tel Rıfat bölgesini işgal eden YPG/PKK, Afrin'deki huzuru bozmak için sık sık saldırılar düzenliyor. Canlı bomba girişimlerinde bulunuluyor.
263 okulda yaklaşık 65 bin öğrenci eğitim alıyor. Türkiye bölgede eğitim ve sağlık alanlarına ciddi destekler sağlıyor.
Operasyonun başarıyla hedefine ulaşmasının ardından Afrin'de 100 yataklı ve 13 branşta hizmet veren bir hastane, Türkiye'nin destek ve danışman doktorları sayesinde yeniden hizmete açıldı.
Merkezde yer alan 5 hastanenin yanı sıra beldelerde 6 sağlık merkezi de bölge halkına ücretsiz tedavi imkânı sağlıyor.
Okullarda, YPG/PKK'nın dayattığı eğitim sistemine son verilerek muhaliflerin geçici hükümetinin belirlediği müfredata uygun eğitime geçildi.
İlçe merkezinde Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle açılan Gaziantep Üniversitesi Afrin Eğitim Fakültesi, Kültür Merkezi ve Spor Kompleksinin yanı sıra Afrin ilçe merkezi ve çevre beldelerde toplam 263 okulda yaklaşık 65 bin öğrenci eğitim hayatını sürdürüyor.
İlçede geçen sürede 135 cami onarılarak ibadete açıldı.
DEVAMI YARIN...
RÖPORTAJ / Aynur KARABULUT
Mayıs 2021